گمشده در آینه تأملی در هنرها، شعر و جنون به بهانه شرح‌حال یک شخصیت مرزی نقاش

لطف برخی از دوستان که اظهار کرده بودند ویراست اول کتاب را در یک مجلس خوانده‌اند، گریبانگیرم شد و باعث شد برخی از نکاتی که در ویراست اول سریع از آنها گذشته بودم را در این چاپ شرح و بسط دهم.
اینکه کتاب بتواند ناخودآگاه خوانندگان خود را به نحوی درگیر کند که نتوانند از آن دست بکشند مگر برای رفع حوائج ضروری، به من نشان داد که راه درستی را طی کرده‌ام و ادامه آن بخردانه است. در ویراست دوم این جستار، فلسفه یکی از روشن‌بین‌ترین و بی‌تعارف‌ترین متفکران یعنی شوپنهاور و نیز روانکاوی لکانی دو خورشیدی بوده‌اند که بر حدود دو دهه تجربه عملی در حوزه روح و روان - از روان‌پزشکی گرفته تا روانکاوی- پرتوی نور افکنده‌اند. شوپنهاور به‌عنوان تنها فیلسوفی که در قرن نوزدهم شأن آثار هنری به ویژه نقاشی، ادبیات و موسیقی را آنطور که شایسته آنهاست به آنها بازگرداند، و لکان به عنوان رادیکال‌ترین و مهارناپذیرترین متفکر کل قرن بیستم، که سیطره تفکرش مرزهای دانش را در این قرن در هم کوبید و در هم نوردید و در هم کوبید.
از شوپنهاور آموخته ام که «عمل اصلی و محوری هنر، عملی شناختی است نه بیانی. مقصودی که واقعاً از هنر حاصل می شود، بیان عواطف نیست؛ بینا کردن ما نسبت به سرشت و حقیقت کلی امور است». عنوان فرعی کتاب «تأملاتی در مورد هنرها، شعر و جنون» است- که می توانست با قدری بازیگوشی در زبان «تأملاتی در زبان، زمان و زنان» نیز نام بگیرد - چه بایستی گفت که کلیه مباحث این کتاب به سیاق آنچه در قرن بیستم دغدغه اصلی اندک بشریت دانش‌مدار و آخرین مرزهای روانکاوی بوده، در چارچوبی زبان‌شناسانه انجام می‌گیرند، یعنی از زبان آغاز می کنیم، سیری در هنرهای مختلف می‌کنیم، که همانطور که خواهیم دید هر یک تکامل جنبه‌ای از زبان، و واگذاشتن جنبه‌های دیگر آن است، و بعد دوباره به زبان بر می‌گردیم، تا والاترین شکل آن را در شعر جستجو کنیم، و این همه را به مدد پرتویی از نور انجام می‌دهیم که آن را در اساس از جنون گرفته‌ایم، مطابق با آخرین افق‌هایی که در جهان دانش، این پدیده شگفت در برابر چشمان حیرت‌زده آدمی ترسیم کرده است.